Saturday, July 31, 2010

मावसबोलीतल्या कविता

मला मराठी सोडून हिंदी आणि इंग्रजी या दोनच भाषा येतात. पण मावसबोलीतल्या कवितेचा अनुवाद करायला मंदारकडून खो मिळाल्यावर, हिंदी किंवा इंग्रजी कवितेचा अनुवाद करावासा वाटेना. सर्वच मराठी ब्लॉग वाचक मंडळींना हिंदी आणि इंग्रजी दोन्ही येत असताना, त्यांना आपला बिचारा अनुवाद कशाला वाचायला लावावा? या तिन्ही सोडून सगळ्यात जवळची वाटणारी, आणि या तिन्हीहून किंचीत जास्तच आवडणारी भाषा म्हणजे बंगाली. गैरसमज नसावा -- मला बंगाली येत नाही. बंगाली सिनेमे सबटायटल्सशिवाय पाहूनही बऱ्यापैकी कळतात एवढंच काय ते बंगालीमधलं क्वालिफिकेशन. पण या रोशोगोल्ल्या इतक्याच गोड भाषेतील गोड गोड शब्द कानावर येताच त्यांची मोहिनी पडते. "आमी इकटु इकटु बांगला जानी" असं म्हणताना सुद्धा जिभेला गुदगुल्या झाल्यासारखं होतं :)

दोन वर्षांपूर्वी आंतरजालावर प्रचंड गाजलेला, 'Where the hell is Matt' हा व्हिडीओ बघताना त्यातल्या पार्श्वसंगीतातील बंगाली शब्दांनी लक्ष वेधून घेतलं होत. त्या ओळी रवींद्रनाथ ठाकुरांच्या 'गीतांजली'तील 'प्राण' नावाच्या कवितेतून घेतल्या आहेत असं वाचण्यात आलं. ती मूळ कविता शोधताना, ठाकुरांच्याच दुसऱ्या एका काव्यसंग्रहातील दुसरीच एक 'प्राण' नावाची कविता सापडली. तीही खूप आवडली म्हणून लिहून ठेवली होती. बंगालीतील मूळ कविता (देवनागरीत) आणि त्याखाली मी केलेला (अर्थातच स्वैर!) अनुवाद देत आहे. भाषाही धड येत नसताना आणि छंद-वृत्त वगैरेच्या बाबतीत एकंदरीतच अंधार असताना, थेट 'गुरूदेवां'च्या काव्याला हात लावण्याची खोडी केल्याबद्दल माफी असावी. किंवा मला भाग पाडणाऱ्या ब्लॉगर मित्र-मैत्रीणींना दोष द्यावा :D

------

प्राण
(कॉबीगुरू रॉबिंद्रनाथ ठाकुर)

मॉरिते चाही ना आमी शुंदॉर भुबॉने
मानाबेर माझे आमी बांचीबारे चाई ।
एइ शूर्जोकारे एइ पुष्पितो कानॉने
जिबोंतो हृदय माझे जदि स्थान पाई ।
धॉराय प्राणेर खॅला चिरोतोरोंगितो,
बिरोहो मिलॉन कॉतो हाशी-अस्रुमॉय-
मानाबेर सुखे दुःखे गांथियाँ शोंगीत
जदि गो रॉचिते पॉरी ऑमोर ऑलोय!
ता जदि ना पॉरी, तॉबे बांची जॉतो काल
तोमादेरी माझखाने लॉभी जॉनो ठाईं,
तोमरा तुलिबे बोले शॉकाल बिकाल
नाबो नाबो शोंगितेर कुशुम फुटाई ।
हाशिमुखे नियो फूल तॉर पॉरे हाय
फेले दियो फूल, जदि शे फूल शुकाय ॥

- कोडी ओ कॉमोल: संचयिता


------

प्राण
(स्वैर अनुवाद)

मरून जायचे नाही या सुंदर विश्वातुनी
माणसांतच मला राहायचे ।
रवीकिरणी, पुष्पवनी, हृदयातुनी -
एखाद्या, स्थान मिळेल का ते पहायचे ।
भूतलावर चैतन्याचा चिरंतन हा खेळ,
हास्य कधी, कधी अश्रु; विरह आणि मीलन -
तान गुंफुनी मनुजाच्या सुख-दुःखाची
बांधीन त्या संगीताचे मी चिरायु सदन!
हे नाही जमले तरी जगू द्या
तुमच्यातच, जोवर जगतो आहे,
ही गीत सुमने खुडुनी घ्या
निशीदिनी जोवर फुलतो आहे
बहरेन मी अनावर अन जाईन जेव्हा सुकुनी ।
हासत स्वीकारा मज, अन द्या मग उधळुनी ॥


------

याच खेळामध्ये रवींद्रनाथांच्या अजून एका प्रसिद्ध कवितेचा नंदन नी केलेला अनुवाद इथे वाचा.

केवळ खेळ पुढे चालू रहावा आणि अजून वेगवेगळ्या कविता वाचायला मिळाव्यात, म्हणून मी यात सहभागी झाले. आपण अनुवाद लिहीता नुसताच पुढच्यालाखोदेण्याचा पर्याय असता, तर मी केव्हाच हात वर कळून मोकळी झाले असते! पण ते असो.

प्रसादच्या ब्लॉगवर रवींद्रनाथांच्या कवितेविषयी वरचेवर वाचले आहे.

The Champa Flower (अनुवाद)

उशीर

माझा 'खो' प्रसादला.