ते गेले....

.... परवाच त्यांचा मुलगा आणि सून येऊन त्यांच्या ऑफिसमधलं सगळं सामान घेऊन गेले. एकेक वस्तू बॉक्समध्ये घालून घेऊन जाताना लांबूनच बघत होते मी.... मोठ्या हौसेने आणून ठेवलेले रंगीबेरंगी फुलांचे एक-दोन फ्लॉवर पॉट्स, नातवंडाबरोबर खेळतानाचे देखण्या फ्रेम्समध्ये लावलेले फोटो, ख्रिसमसला काढलेले इतर कुटुंबियांबरोबरचे फोटो, भिंतींवर फ्रेम करून लावलेली त्यांची असंख्य सर्टिफिकेट्स आणि अवॉर्ड्स, ऑफिसमधल्या मंडळींनी गेल्या वाढदिवसाला भेट दिलेलं एक छानसं टेबल क्लॉक आणि पेन स्टॅंड, त्याच्याशेजारीच असलेलं सुबक पेपर वेट आणि महत्त्वाचं म्हणजे दाराजवळ अडकवून ठेवलेला त्यांचा कोट आणि हॅट! कोट आणि हॅट घालणारे लोक आता फक्त जुन्या इंग्रजी कादंबऱ्यांमधूनच भेटतात असं माझं ठाम मत होत असतानाच मी यांच्या ऑफिसमध्ये कामावर रुजू झाले. आणि रोज कोट-हॅटसहित त्यांच्या प्रसन्न स्मितहास्याची बघता बघता इतकी सवय होऊन गेली.... सकाळी ऑफिसला आल्या आल्या त्यांच्या "Priya, How are you this morning?" ने माझ्या दिवसाची सुरूवात होत असे. मग वेळेनुसार थोड्या इकडच्या तिकडच्या गप्पा... कोर्सवर्क कसं चाललंय, घरी सगळे बरे आहेत ना - अशी आपुलकीने चौकशी.... स्प्रिंग ब्रेक्मध्ये कुठे जाणार आहेस, तिथे गेल्यावर काय काय बघून ये अशी माहिती... भारताबद्दल, आपल्याकडच्या पद्धतींबद्दल, आपल्या संस्कृतीबद्दल त्यांचे कुतुहलाने विचारलेले असंख्य प्रश्न.... मध्येच फारच सुंदर मूड असेल तर - मी डिट्रॉईटला नोकरी करत असताना माझा बॉस कसा 'हुकलेला प्राणी' होता - असे चुरचुरीत किस्से ऐकवणं... सध्या कुठलं पुस्तक वाचतोय त्याबद्दल चर्चा करणं.... खरंतर ते ऑफिसचे executive director आणि मी साधी graduate assistant. पण त्यांच्याशी गप्पा झाल्या नाहीत असा एकही दिवस आठवत नाही. घरात वडीलधारी मंडळी असली की कसं एक secure feeling येतं, तसं वाटायचं सगळ्या ऑफिसला त्यांच्या नुसत्या असण्याने.

माझा पहिला पगार झाल्यानंतर आता घरी असते तर कसं सगळ्यांबरोबर बाहेर जेवायला गेले असते, आईसाठी नवीन साडी आणली असती, बहिणीकरता गिफ्ट आणलं असतं... हे सगळं नोकरीला फक्त एक महिना झाला असताना, या माझ्या बॉसच्या बॉसबरोबर मी शेअर केलं होतं.... इतकी माया आणि आपुलकी दिली होती त्यांनी मला. मी घरच्या लोकांना 'मिस' करू नये म्हणून माझा वाढदिवस दणक्यात साजरा करण्याची कल्पना त्यांचीच. हॅलोवीनला मी करून नेलेला गाजर हलवा डाएट वगैरे सगळं विसरून चवीने खाणारे आणि माझं तोंडभरून कौतुक करणारे तेच! वयाच्या मानाने इतके प्रसन्न आणि उत्साही की आम्हा तरुण मंडळींना त्यांचा कामाचा उरका पाहून स्वत:ची लाज वाटत असे. ते मात्र आमच्या छोट्या छोट्या achievements चंही प्रचंड कौतुक करीत. दुपारी लंचच्या वेळेला कुणाचीतरी थट्टामस्करी करत खळाळून हसण्याचा त्यांचा आवाज ब्रेकरूममधून हमखास ऐकू येई. सॅमची नवी महागडी बाईक, जॉनची लेटेस्ट गर्लफ्रेंड, हॅनाचं वाढतं वय, ज्युलीचं बीयर पीणं, बिलीचं वाढतं वजन, आणि मला येणारं परीक्षेचं टेन्शन - हे थट्टा करण्यासाठीचे त्यांचे लाडके विषय! महिन्यातून एकदातरी शुक्रवारी संध्याकाळी office outing चा पुढाकार घेऊन plan करणारं त्यांचं ई-मेलही न चुकता येई.

आज त्यांच्याबद्दल लिहीताना आठवणींची इतकी गर्दी होतेय की काही धडपणे मांडताही येत नाहीये. परक्या देशात, परक्या माणसांत, काहीशी एकटी असताना, मला त्यांच्याकडून आणि त्यांच्या या ऑफिसरूपी कुटुंबाकडून इतकी माया मिळाली... I sometimes wonder what I have done to deserve this! परवा त्यांच्या memorial service ला गेले तोपर्यंत ते 'गेलेत' हे खरंच वाटत नव्हतं. तिथे ही कविता वाचली आणि भरून आलं --

When I come to the end of the road

and the sun has set for me,

I want no rites in a gloom-filled room.

Why cry for a soul set free!

Miss me a little, but not too long,

and not with your head bowed low.

Remember the love that we

once shared,

Miss me but let me go.

For this journey we all must take,

and each must go alone.

It's all part of the Master Plan,

A step on the road to home.

When you are lonely and sick of heart,

Go to the friends we know

And bury your sorrows in doing

good deeds.

Miss me, but let me go.

त्यांना आवडणार नाही, म्हणून सगळ्यांनीच डोळ्यांत दाटून आलेलं पाणी हलकेच टिपलं. गेल्या ख्रिसमसला काढलेला त्यांचा कुटुंबीयांसमवेतचा, नेहमीच्या हसऱ्या, प्रसन्न मुद्रेतला फोटो तिथे होता. त्याखाली मजकूर होता -

"Bill served as the Executive Director of the Office for 13 years. He is survived by his wife, son, daughter-in-law, grandchildren, and his father. He loved gardening, playing tennis, and being with family and friends. He will be missed. "

Yes, Dr. Fendley.... you will be missed!